Obchody 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej w bibliotece w Męcinie

80 lat temu – 1 września 1939 roku, Niemcy bez wypowiedzenia wojny zaatakowały Polskę. Rozpoczęła się II wojna światowa, która przyniosła miliony ofiar, bezmiar zniszczeń, nieszczęścia i bólu. Rocznica tego wydarzenia została upamiętniona także przez Gminną Bibliotekę Publiczną w Starej Wsi.

,,Przyczyny i skutki II wojny światowej z uwzględnieniem naszego terenu” – to tytuł wykładu dr Marcina Chorązkiego z krakowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Spotkanie odbyło się w bibliotece w Męcinie. Na wstępnie wszyscy w postawie stojącej odśpiewali hymn Polski i minutą ciszy uczcili bohaterów wojennych. Następnie głos zabrał dyrektor biblioteki, Jacenty Musiał, który przywitał przybyłych. Wśród obecnych byli m.in.: starosta limanowski Mieczysław Uryga, wójt Gminy Limanowa Jan Skrzekut, Wojciech Włodarczyk – radny powiatu limanowskiego, Adam Ryś, Jerzy Jabłoński i Dariusz Łącki - radni gminy Limanowa, Grzegorz Krzak – zastępca kierownika Wydziału Kultury i Promocji Urzędu Gminy Limanowa, ks. proboszcz parafii Męcina  Antoni Piś, ks. Bartłomiej Wilkosz, nauczyciele, młodzież oraz mieszkańcy Limanowszczyzny.



Wójt Jan Skrzekut na wstępie zaakcentował ogrom tragedii, którą niesie z sobą każdy konfliktu zbrojny. II Wojna światowa przyniosła z sobą niespotykany do tej pory ogrom bólu i cierpienia zadany głównie ludności cywilnej. - My na terenie gminy mamy takie miejsca, gdzie Niemcy dokonali masowych egzekucji. 7 września w Mordarce ,,Na Cieniawie” Niemcy rozstrzelali 11 mieszkańców Limanowej: 10 osób pochodzenia żydowskiego oraz pełniącego obowiązki burmistrza Limanowej Jana Semika - zaznaczył wójt. Podkreślił też, że właśnie trwa odbudowa miejsca pamięci ku czci tych poległych.

- Osamotniona Polska pierwsza stawiła opór totalitarnym agresorom, a następnie przez blisko sześć lat nie ustawała w walce jawnej i podziemnej na wielu frontach. Żołnierz ginął w kraju i daleko poza jego granicami – rozpoczął wykładowca. Dr Chorązki zwrócił uwagę, że na II wojnę światową warto spojrzeć oczami tych, którzy ją przeżyli, nie tylko książkowych podręczników. Przedstawił to na przykładzie swoich dziadków i innych żołnierzy walczących we wrześniu. Następnie zaakcentował, jak wielkim osiągnięciem II RP było wychowanie młodego pokolenia, zdolnego walczyć za ojczyznę a nawet oddać za nią życie. Wykładowca następnie opisał szczegóły ,,bitwy granicznej", która rozegrała się w dniach 1-6 września na południu Małopolski. Podstawowym celem wojsk polskich było opóźnienie natarcia wojsk niemieckich i słowackich w celu organizacji obrony wewnątrz kraju.



Prelegent zwrócił szczególną uwagę na walki w dolinie Dunajca, które dla limanowszczyzny miały ogromne znaczenie, ponieważ walczyli tam poborowi z Limanowej i okolicznych miejscowości. Niemcy w pierwszych dniach wojny, po wkroczeniu na Ziemię Limanowską dopuścili się licznych zbrodni wojennych. 3 września oddział Wehrmachtu (z 4. Dywizji Lekkiej lub 3. Dywizji Górskiej) zamordował we wsi Olszówka 13 osób i spalił 35 domów. Tego samego dnia w Niedźwiedziu, Niemcy zabili 4 osoby i spalili 10 budynków. 4 września we wsi Gruszowiec, Niemcy rozstrzelali 14 osób, 5 września w Tymbarku 4 osoby, w Zamieściu 5 osób, natomiast w Skrzydlnej 9 osób. 6 września w Szczyrzycu, w ramach odpowiedzialności zbiorowej rozstrzelano 52 osoby, głownie mieszkańców Szczyrzyca i okolicznych wsi. Tego samego dnia w Jodłowniku Wehrmacht rozstrzelał 58 osób. Ponadto, w tym samym dniu, 39 żołnierzy Wojska Polskiego wziętych do niewoli podczas walk pod Kasiną Wielką padło ofiarą Wehrmachtu. 7 września w Mordarce Niemcy rozstrzelali 11 Limanowian. Nie są to oczywiście wszystkie ofiary i po 80 latach od tych tragicznych wydarzeń lista ofiar pierwszych dni września 1939 roku wymaga weryfikacji.

6 września 1939 r. do Limanowej wkroczyły wojska niemieckie, tym samym rozpoczął się okres okupacji hitlerowskiej.
W wyniku nazistowskiej reformy administracyjnej utworzone zostało Generalne Gubernatorstwo. Limanowa straciła status miasta powiatowego. Wojna wywarła ogromne piętno w skali regionu na społeczeństwo każdej miejscowości.

- Pamiętam jak rozmawiałem ze 102-letnim żołnierzem, który walczył na froncie. Mówił mi, że do dziś ma przed oczami sceny, w których zabijał niemieckich żołnierzy i że tego widoku nie da się zapomnieć – podkreślał wykładowca. – Nie da się zapomnieć widoku umierających ludzi, wykrwawiających się kolegów, którym nie można było pomóc – zaznaczał. Po zakończeniu wykładu głos zabrali radni i mieszkańcy. Dyskusja trwała do późnego wieczoru. Podziękowanie za występ, prelegentowi złożył dyrektor biblioteki i wójt Gminy Limanowa.
Spotkanie uświetnił śpiew pieśni patriotycznych w wykonaniu solistek  z Zespołu Muzycznego „Consonans” działającego przy Zespole Szkół Nr 1 im. Józefa Piłsudskiego w Limanowej.



Dr Marcin Chorązki - W 1999 r. skończył historię na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 2008 r. obronił na tym samym uniwersytecie pracę doktorską  pt. „Ziemianie województwa krakowskiego w okresie II wojny światowej. Postawy ziemian wobec rzeczywistości wojennej”, napisaną pod kierunkiem Pana Prof. dr hab. Andrzeja Chwalby. Praca ta ukazała się drukiem w 2010 r. Trzy lata później ukazała się jego druga książka  o ziemiaństwie małopolskim, zatytułowana „Relacje wojenne ziemian. Perspektywa dwóch pokoleń, będąca zbiorem wspomnień świadków wydarzeń historycznych”.  Od 2000 r. pracuje w krakowskim Oddziale  Instytutu Pamięci Narodowej, jako historyk – archiwista (2000-2004), ekspert przy prokuratorach IPN (2005-2012) i edukator (2012-2016), główny specjalista Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej w Krakowie. Obecnie uczestniczy w wielu przedsięwzięciach edukacyjnych dla dzieci i młodzieży, m.in. w grach edukacyjnych, rajdach, konkursach, wykładach.